ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ (ਮੋਨਿਕਾ ਮਹਾਜਨ, ਨਵਜੋਤ ਗੁਪਤਾ): ਬਿੱਲ ਦਾ ਫਲ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਜਿਸ ‘ਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ, ਸਾੜ ਵਿਰੋਧੀ, ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ, ਕੈਂਸਰ ਵਿਰੋਧੀ ਆਦਿ। ਬਿੱਲ ਦੇ ਫਲ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਸ਼ਰਬਤ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ‘ਚ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਕੂਲੈਂਟ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਸਿਹਤ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਇਕ ਘੱਟ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਫਲ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਜਿਆਦਾ ਨਹੀ ਮਿਲਦੇ, ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਣਜਾਣ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ।
ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿੱਲ, ਬਿਲਵਾ, ਸਦਾਫਲ, ਸ਼੍ਰੀਫਲ ਅਤੇ ਸਟੋਨ ਐਪਲ ਆਦਿ, ਨਾਲ ਬੁਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲਾ, ਇਹ ਰੁੱਖ, ਭਾਰਤ ‘ਚ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੁੱਕੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਦਰਮਿਆਨੇ ਅਕਾਰ ਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਕੰਡਿਆਲਾ ਰੁੱਖ, ਸਖਤ ਸ਼ੈੱਲ ਵਾਲੇ ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਫਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਲ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤਿ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਬਿੱਲ ਫਲਾਂ ਦਾ ਨਰਮ ਅਤੇ ਮਿੱਠਾਂ ਗੁਦਾ, ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਿਕਿਤਸਕ ਲਾਭਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾਂ ਹੈ। ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਇਕ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਪੈਅ ਪਦਾਰਥ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਵੀ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਅੱਜ-ਕਲ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਵਧ ਰਹੀੇ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਮਾਹਿਰ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿੱਲ ਫਲਾਂ ਦੇ ਜੂਸ ਦੀ ਵਰਤੌ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ : ਨੀਮ-ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਠੰਢ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਦਾ ਰੁੱਖ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਧ ਫੁਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਚੰਗੀ ਤਰਹਾਂ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਰੇਤਲੀ ਲੋਮ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਿੱਲ ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- Advertisement -
ਸਿਫਾਰਸ਼ੀ ਕਿਸਮ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਦੀ ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਤਲੀ ਛਿੱਲ ਵਾਲਾ ਇਹਫਲ ਦਰਮਿਆਨੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲ ਵਿੱਚ ਕੁਲ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਖੰਡ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 28-32% ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਕਾਰਡ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੱਲ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਦਰੱਖਤ ਦਾ ਝਾੜ 107 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੈ।
ਨਸਲੀ ਵਾਧਾ : ਬਿੱਲ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹ-ਮੁੱਢ ਵਿਧੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਫਲਾਂ ਦੀ ਤੋੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ, ਨਰਸਰੀ ‘ਚ ਬੀਜ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਆਮਤੌਰ ‘ਤੇ, ਬੀਜ ਬਿਜਾਈ ਦੇ 12-15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੰਮਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਡੰਡੀ ਦੀ ਮੋਟਾਈ ਪੈਨਸਿਲ (ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ) ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਪੈਚ-ਪਿਉਂਦ ਰਾਹੀਂ ਬੂਟੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਬੂਟੇ ਲਾਉਣਾ: ਬਿੱਲ ਫਲ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਸਮਾਂ ਫਰਵਰੀ-ਮਾਰਚ ਅਤੇ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਹੈ। ਬੂਟੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚਕਾਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 6 ਮੀਟਰ ਗੁਣਾ 6 ਮੀਟਰ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਖਾਦਾਂ :ਬਿੱਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ 10 ਕਿਲੋ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ ਅਤੇ 40:50:30 ਗ੍ਰਾਮ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ:ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਰਸ:ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਤੱਤ / ਪੌਦਾ/ਸਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੁਰਾਕ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਫ਼ਲ ਦੀ ਤੁੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਇਸੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।ਸਾਰੀ ਰੂੜੀ ਦੀ ਖਾਦ, ਸੁਪਰਫ਼ਾਸਫ਼ੇਟ ਅਤੇ ਮਿਊਰੇਟ ਆਫ ਪੋਟਾਸ਼ ਨੂੰ ਜੂਨ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਧੀ ਯੂਰੀਆਂ ਫ਼ੁੱਲ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੂਨ ਅਤੇ ਅੱਧੀ ਫ਼ੁੱਲ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਿੰਚਾਈ: ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਬਿੱਲ ਦਾ ਪੌਦਾ ਸਖਤ ਜਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਵਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਤੇ ਸੋਕੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ, ਛੋਟੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਸਮੇਂ `ਤੇ ਸਿੰਚਿਆ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
- Advertisement -
ਫਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ : ਮਈ-ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਫਲ ਤੁੜਾਈ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੱਕਣ ਵੇਲੇ, ਰੁੱਖ ਆਮ ਤੌਰ `ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੇਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਾਭ: ਬਿੱਲ ਦੇ ਫਲ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਬੋਫਲੇਵਿਨ, ਬੀਟਾ-ਕੈਰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ, ਬੀ-1, ਬੀ-2 ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ, ਕੈਲਸੀਅਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਵਰਗੇ ਖਣਿਜਾਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਲ ਪਾਚਣ, ਗੈਸਟਰਿਕ ਫੋੜੇ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਇਲਾਜ਼ ‘ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਬਿੱਲ ਦਾ ਫਲ ਕਬਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਐਂਟੀ-ਬੈਕਟਰੀਆ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਫੰਗਲ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਸ, ਜੋ ਕੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਲਾਗ,ਦਸਤ ਅਤੇ ਹੈਜ਼ਾ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵੱਖ ਵੱਖ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲ ਦੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਬਿੱਲ ਦੇ ਫਲ ਦੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਫਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ।ਨਿੰਬੂਪਾਣੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬਿੱਲ ਦੇ ਗੁੱਦੇ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠਾ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸ਼ਰਬਤ ਜਾਂ ਬਿੱਲ-ਪਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਤੇ ਠੰਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹਾਈਡਰੇਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤਾਜ਼ੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਦੇ ਗੁੱਦੇ ਨੂੰ ਦਿਲ ਲਈ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਚਰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਣਵਿਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ।ਬਿੱਲ ਦੇ ਫਲ ਮੁਰਬਾ, ਟੌਫੀਆਂ ਅਤੇ ਕੈਂਡੀਜ਼ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਬਿੱਲ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਫਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲਾਂ ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਫਲ ਨੂੰ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸਿਹਤ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
