ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਓ ਸਾਵਧਾਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਅਸੀਂ ‘ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਨਾਮ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਜੋ ਕਿ ਤਕਨੀਕ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਧਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯੂਏਈ ਦੇ ਮਾਹਰ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ‘ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ
‘ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਫ਼ੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਫੋਨ ਸਕ੍ਰੋਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਲਟੀਟਾਸਕਿੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਕ ਚੀਜ਼ ਜਾਂ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਭਟਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੌਪਕਾਰਨ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਆਲ ਉੱਛਲਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ‘ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਕਾਰਨ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮਨ ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਝਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਆਉਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਮਾਹਰ?
ਖਲੀਜ ਟਾਈਮਜ਼ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਲ ਨਾਹਦਾ, ਦੁਬਈ ਦੇ ਐਨਐਮਸੀ ਸਪੈਸ਼ਲਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਬਰਜੀਸ ਸੁਲਤਾਨਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ‘ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਧਿਆਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਬੋਲਚਾਲ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਕਰਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੌਪਕੌਰਨ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਾਂਗ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਡਾ. ਸੁਲਤਾਨਾ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ/ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ (ਏ.ਡੀ.ਐੱਚ.ਡੀ.) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ। ADHD ਦੇ ਲੱਛਣ ਯਾਨੀ ਅਟੈਂਸ਼ਨ ਡੈਫੀਸਿਟ/ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ ਡਿਸਆਰਡਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਓਵਰਲੋਡ ਕਾਰਨ ‘ਪੋਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
‘ਪੋਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ’ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ?
ਸ਼ਾਰਜਾਹ ਦੇ ਐਸਟਰ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਸਪੈਸ਼ਲਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਰਾਜੇਸ਼ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਖਲੀਜ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੌਪਕਾਰਨ ਬਰੇਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਸਮਾਰਟਫੋਨ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਰਤੋਂ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਾ.ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਦਬਾਅ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਡਾ: ਚੌਧਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੋਮੋਡੋਰੋ ਵਿਧੀ ਅਪਣਾਓ। ਇਹ ਫੋਕਸ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ.ਸੁਲਤਾਨਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫੋਕਸ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਨ ਨੂੰ ਵਿਚਲਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ‘ਚ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ, ਧਿਆਨ ਭਟਕਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਪਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ, ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ, ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਫੋਕਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।
