ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੇਰਾਵਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਕੋਟਨੇ ਪਿੰਡ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਆਫ਼ਤ ਆਈ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ, ਜੋ ਕਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਘੁੰਮਣ ਫਿਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਉਜਾੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਇੱਥੇ ਲਗਭਗ 100 ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਧਾਰਨ ਪਿੰਡ ਸੀ। ਪਰ ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੀ ਬੱਚੇ ਹਨ।
ਹਰ ਕੋਈ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚੀ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੇ ਮਾਰੂਥਲ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚੋਲਿਸਤਾਨ ਮਾਰੂਥਲ ਦੇ 26,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਔਸਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਿੱਲਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਪਾਣੀ ਦੀ ਹਰ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਤਰਸ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੱਕ ਗਏ ਸਨ ਜਲ ਭੰਡਾਰ
ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ, ਲਗਭਗ 1,900 ਕੁਦਰਤੀ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਾਅ, ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਪੂਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰੇਕ ਟੋਬਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ 80 ਤੋਂ 100 ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟੋਬੇ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੱਕਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ
ਮੀਂਹ ਨਾ ਪੈਣ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਟੁੱਟਣ ਜਾਂ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਜਾਂ ਡੇਰਾਵਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੀਮਤ ਸਰਕਾਰੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਜੇ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੋਟੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਬਦਲਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਕਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
