ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਮਰਨਾ ਸੱਚ ਹੈ ਤੇ ਜਿਉਣਾ ਝੂਠ ਤੇ ਮੌਤ ਇੱਕ ਅਟਲ ਸੱਚ ਹੈ ਜੋ ਇਨਸਾਨ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਇਆ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਪਰਲੋਕ ਜਾਣਾ ਵੀ ਯਕੀਨਨ ਹੈ। ਜਨਮ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੌਤ ਦਾ ਵੀ ਯੋਗ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੈਅ ਸਮੇਂ ਤੇ ਆਤਮਾ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ‘ਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।
ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਕੇਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਪਰਲੋਕ ਜਾਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੌਤ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਭੁੱਖ-ਪਿਆਸ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹਲਕਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਹਾਲਤ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਬੋਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਜ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਯਮਰਾਜ ਤੇ ਯਮਦੂਤਾਂ ਦੀ ਆਹਟ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਕਾਲ਼ਾ ਰੰਗ ਵਿਖਾਈ ਦਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਬੁਰੇ ਸੁਪਨੇ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਜਦੋਂ ਨੇੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਇਨਸਾਨ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂ ਤਾਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਜਮਦੂਤ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਆਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਆਤਮਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡਣ ਲਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਹ ਉਲਟੇ ਚੱਲਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
ਮੌਤ ਜਦੋਂ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਾਇਆ ਵੀ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੀਸ਼ਾ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਵੀ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਅਜੀਬ ਗੰਧ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਜੇਕਰ ਜੀਭ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ ਦਾ ਸਵਾਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇ ਅਤੇ ਖੱਬਾ ਹੱਥ ਲਗਾਤਾਰ ਫੜਕਦਾ ਰਹੇ ਤਾਂ ਸੱਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਦਾ ਸਾਇਆ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੀ ਮੰਡਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ।