ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਰਵਾਇਤੀ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਪੰਪ ਸੈਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਯੋਗ ਬਦਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਅਥਾਹ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਸੋਲਰ ਵਾਟਰ ਪੰਪ ਹੁਣ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 40% ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ । ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ 50 ਕਰੋੜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਰਾਹੀਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ।
ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਵਾਟਰ ਪੰਪਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਜੋ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁਕਤ ਹੈ ਕਿਉਂਂਕਿ ਇਹ ਧੁੱਪ ਨੂੰ ਬਾਲਣ ਲਈ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਡੀਜ਼ਲ ਪੰਪਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਵੀ. ਐਰੇ (ਸੋਲਰ ਫੋਟੋਵੋਲਟੈਕ ਮਾਡੀਊਲ), ਮੋਟਰ ਪੰਪ ਸੈਟ, ਇਨਵਰਟਰ/ਕੰਟਰੋਲਰ, ਕੰਟਰੋਲ ਸਵਿੱਚ, ਇੰਟਰਕਨੈਕਟਿੰਗ ਕੇਬਲ ਅਤੇ ਮਾਡੀਊਲ ਮੋਟਿੰਗ ਫਰੇਮ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ । ਸੂਰਜੀ ਪੰਪ ਧੁੱਪ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।
ਕੰਮ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਸੋਲਰ ਫੋਟੋਵੋਲਟੈਕ ਪੈਨਲਾਂ ‘ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਿਲੀਕਾਨ ਸੈਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਿਜਲੀ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਬਿਜਲੀ ਊਰਜਾ ਕੰਟਰੋਲਰ/ਇਨਵਰਟਰ, ਕੇਬਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮੋਟਰ ਪੰਪ ਸੈਟ ਨੂੰ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਹਿੱਸੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ।
1. ਫੋਟੋ ਵੋਲਟੈਕ ਐਰੋ : ਸੋਲਰ ਪੀਵੀ ਐਰੇ ਫੋਟੋਵੋਲਟਾਈਕ ਮੋਡੀਊਲ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਲੜੀ ਵਿਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਵੋਲਟੇਜ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
2. ਏ.ਸੀ. ਮੋਟਰ ਪੰਪ ਸੈਟ: ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੋਟਰ ਅਤੇ ਪੰਪ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੋਟਰ ਪਾਣੀ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਪੰਪ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।
3. ਕੰਟਰੋਲਰ ਇਨਵਰਟਰ: ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਕੰਟਰੋਲਰ ਅਤੇ ਇਨਵਰਟਰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਡੀ.ਸੀ. ਅਤੇ ਏ.ਸੀ. ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੋਲਰ ਪੰਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੰਟਰੋਲਰ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਡੀ.ਸੀ. ਮੋਟਰ ਪੰਪ ਸੈਟ ਤੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਨਵਰਟਰ ਡੀ.ਸੀ. ਪਾਵਰ ਨੂੰ ਏ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਏ.ਸੀ. ਮੋਟਰ ਪੰਪ ਸੈਟ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
4. ਮਾਡਿਊਲ ਮੌਟਿੰਗ ਫਰੇਮ : ਇਹ ਗਰਮ ਡੁਬੋਇਆ ਗੈਲਵੈਨਾਈਜ਼ਡ ਹਲਕੇ ਸਟੀਲ (ਐਮ. ਐਸ.) ਦਾ ਮੌਸਮੀ ਅਨੁਕੂਲ ਐਂਗਲ ਐਡਜਸਟਮੈਂਟ (ਅਪ-ਡਾਊਨ) ਵਰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ।
ਲਾਭ: ਇੱਥੇ ਬਾਲਣ ਦੀ ਕੋਈ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰਵਾਇਤੀ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਬਾਲਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਲੰਮੀ ਟ੍ਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਅਸਾਨ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਗਭਗ 20 ਸਾਲ ਹੈ । ਇਹ ਬਹੁਤ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਅਨਕੂਲ ਹੈ।
ਸੀਮਾਵਾਂ : ਸੂਰਜੀ ਪੰਪ ਬੱਦਲਵਾਈ ਅਤੇ ਧੁੰਦ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਉਟਪੁੱਟ ਸੂਰਜੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀ ਹੈ । ਸੋਲਰ ਪੈਨਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਸਫਾਈ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਧੂੜ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ ।
ਸੌਰ ਪੰਪ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਗਦਾਨ : ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਨਵਿਆਉਣਯੋਗ ਊਰਜਾ ਮੰਤਰਾਲੇ (ਐਮ.ਐਨ.ਆਰ.ਈ), ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕਿਸਾਨ ਉਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਉਤਮ ਮਹਾਂਭਿਯਾਨ (ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ-ਕੁਸੁਮ) ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ, ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਈਂਧਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 30 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦੇ ਸੌਰ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, 4500 ਗਰਿੱਡ ਸੋਲਰ ਪੰਪਾਂ ਅਤੇ 3900 ਗਰਿੱਡ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸੋਲਰ ਪੰਪਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਲਗਾਉਣ ‘ਤੇ 30% ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਨਰਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 30% ਵਾਧੂ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 60% ਅਤੇ 80% ਸਬਸਿਡੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੌਜੂਦਾ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣ ਦੀ ਮਿਤੀ 27 ਜੁਲਾਈ 2020 ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਲਾਗਤ:ਪੰਪਿੰਗ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸਾਰਣੀ-1 ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । 3 ਐਚ.ਪੀ. ਦੀ ਮੋਟਰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 50 ਮੀਟਰ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਲਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਪਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਾਧਾ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਢੁੱਕਵੀਂ ਪੰਪਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਪ੍ਰਤੀ ਐਚ.ਪੀ. ਪੰਪਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਸਾਰਣੀ-2 ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ ਇੱਕ 3 ਐਚ.ਪੀ. ਸਬਮਰਸੀਬਲ ਪੰਪ ਲਈ ਸੋਲਰ ਪੰਪ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕੀਮਤ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 1.59 ਲੱਖ ਅਤੇ 1.66 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਸੰਪਰਕ: 97790-1930
