ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ: ਹੱਜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ‘ਤੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਊਦੀ ਦੇ ਇਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸਾਊਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਹੱਜ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ‘ਚ ਅਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਗਲਤ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹੱਜ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।
ਹੱਜ ਦੌਰਾਨ ਅੱਤ ਦੀ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ‘ਤੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਹੱਜ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਬਚਾਅ ‘ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਕੇ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ। ਖ਼ਬਰ ਏਜੰਸੀ ਏਐਫਪੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਾਲ ਹੱਜ ਦੌਰਾਨ ਕਰੀਬ 1100 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਅਤਿ ਦੀ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ‘ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸਵਾਲ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਾਊਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿੰਗਡਮ ਹੱਜ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਲਤ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਊਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੱਜ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ 577 ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੌਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੋਈਆਂ ਜਦੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਊਂਟ ਅਰਾਫਾਤ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਘੰਟਿਆਂਬੱਧੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੀਨਾ ਵਿੱਚ ‘ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਮਾਰਨ’ ਦੀ ਰਸਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।
ਸਾਊਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਮੌਤਾਂ ਖਰਾਬ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੰਨਿਆ ਕਿ 577 ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਅੰਸ਼ਕ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਹੱਜ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈਆਂ ਮੌਤਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ 18 ਲੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ 2 ਲੱਖ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਹਨ।
ਹੱਜ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਪੰਜ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਹੱਜ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਮਹਿੰਗੇ ਹੱਜ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਹੱਜ ਕਰਨ ਆਏ ਸਨ।
ਕੋਟਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਹਿਤ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੱਜ ਪਰਮਿਟ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲਾਟਰੀ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਮਿਟ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਫੀਸਾਂ ਅਦਾ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੱਜ ਯਾਤਰੀ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਹੱਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਹੱਜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ਦਾ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ, ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਊਦੀ ਆਉਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੋਕ ਹੱਜ ਪਰਮਿਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੱਜ ਕਰਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੈਸੇ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਾਊਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 4 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਪਰਮਿਟ ਦੇ ਹੱਜ ਯਾਤਰਾ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਮਿਸਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਇੱਕ ਹੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਪਰਮਿਟ ਦੇ ਹੱਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਾਊਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਏਸੀ ਟੈਂਟ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਿੱਟ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅਛੂਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
