ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ: ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਤਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਓ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ। ਪਰ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਇਹ ਪਲ ਕੁਝ ਲਈ ਸੋਗ ਦੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਪਹਿਲੇ 7 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਜਾਮਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਓਪਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ (NFHS) ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ 5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ 2.3 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਪੰਜ NFHS ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 1993, 1999, 2006, 2016 ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ 1993 ਤੋਂ 2021 ਦਰਮਿਆਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮੀ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਜਿੱਥੇ 1993 ਵਿੱਚ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਬੱਚਿਆਂ ਪਿੱਛੇ 33.5 ਸੀ, ਉਹ 2021 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 6.9 ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਬੱਚਿਆਂ ਤੱਕ ਆ ਗਈ।
ਅਧਿਐਨ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਬਾਲ ਮੌਤ ਦਰ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ। Early Neonatal Period ਅਰਥਾਤ ਜਨਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 7 ਦਿਨ, Late-Neonatal period ਯਾਨੀ 8-28 ਦਿਨ,Post Neonatal period ਯਾਨੀ 29 ਦਿਨ ਤੋਂ 11 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ 12-59 ਮਹੀਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਵਿੱਚ 33.5 ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 20.3 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। Late-Neonatal period ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 14.1 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 4.1 ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਹੋ ਗਈ। ਨਵਜਾਤ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 31.0 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 10.8 ਮੌਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ 1,000 ਹੋ ਗਈ।
ਜਾਂਚਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦਰ ਦਾ ਬੋਝ ਘਟਿਆ ਹੈ। 2016 ਤੋਂ 2021 ਤੱਕ ਕੁਝ ਸੂਬਿਆਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਸਾਰੇ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਗੜ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਪੈਟਰਨ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ (SDGs) ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ।
