ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਦੇਸ਼ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਪਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ (ਐੱਨ. ਸੀ. ਆਰ. ਬੀ.) ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਅਜੇ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। 2016 ਦੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਾਲ 2021 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੁੱਲ 245.33 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
NCRB ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2020 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 92.17 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰਕਮ 15.92 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ 2016 ਵਿੱਚ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 2017 ਵਿਚ 55.71 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ, 2018 ਵਿਚ 26.35 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ, 2019 ਵਿਚ 34.79 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਤੇ 2021 ਵਿਚ 20.39 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2021-22 ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ 93.1 ਫੀਸਦੀ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਫੜੇ ਅਤੇ 6.9 ਫੀਸਦੀ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.
500 ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਕਲੀ ਨੋਟ
ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 2021-22 ਵਿੱਚ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 79,669 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ 13,604 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਵੀ ਮਿਲੇ। 2021-22 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 2,30,971 ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਹ 2,08,625 ਅਤੇ 2019-20 ਵਿੱਚ 2,96,695 ਸਨ।
50 ਅਤੇ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟ ਘਟੇ ਹਨ
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2020-21 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2021-22 ਦੌਰਾਨ 10, 20, 200, 500 ਅਤੇ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 16.4, 11.7, 101.9 ਅਤੇ 54.6% ਵਧੀ ਹੈ। 50 ਅਤੇ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਕਲੀ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 28.7 ਅਤੇ 16.7 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
