ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, (ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ): ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (IIT), ਰੋਪੜ ਨੇ ਬਿਜਲੀ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਯੋਗ ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਸਮੇਂ ਭਾਵੇਂ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਧੂੰਆਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਅੱਧੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਵਾਤਾਰਣ-ਮਿੱਤਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਬਸਚਨ (ਬਲ਼ਣ) ਏਅਰ ਸਿਸਟਮ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਨੂੰ ਵਰਤਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਬੱਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਸਟੋਵ ਦੀ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬੱਤੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਪੀਲੀ ਲਾਟ ਬਲਦੀ ਹੈ। ਬੱਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੰਬਸਚਨ (ਬਲ਼ਣ) ਏਅਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਹੋ ਲਾਟ ਫਿਰ ਧੂੰਆਂ-ਮੁਕਤ ਨੀਲੀ ਲਾਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਈਆਈਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਡਾ. ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਡੀਨ, ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਅਲ ਕੰਸਲਟੈਂਸੀ ਐਂਡ ਸਪਾਂਸਰਡ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀ ਇੰਟਰਐਕਸ਼ਨ (ICSR&II), ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜਾਂ ਇਨਸਿਨੇਰੇਟਰ 1044 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੱਕ ਤਪਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਰੇਹੜੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਇਨਸਿਨੇਰੇਟਰ ਦੇ ਪਹੀਏ ਲਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲਿਜਾਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਹੜਾ ਗਰਮ ਹਵਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਈ ਕੰਬਸਚਨ(ਬਲ਼ਣ) ਏਅਰ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ। ਪ੍ਰੋ. ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ‘ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ 12 ਘੰਟਿਆਂ ਅੰਦਰ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਸਮੇਂ ’ਚ ਸਭ ਕੁਝ ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਜਦ ਕਿ ਆਮ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜਾਂ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ 48 ਘੰਟੇ ਲਗਦੇ ਹਨ।’ ਘੱਟ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਾਰਬਨ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਵੀ ਅੱਧੀ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੀਫ਼੍ਰੈਕਟਰੀ ਹੀਟ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਠੰਢਾ ਹੋਣ ਲਈ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ। ਰੇਹੜੇ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਸਟੇਨਲੈੱਸ ਸਟੀਲ ਦੀ ਇਨਸੁਲੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਪਸ਼ ਦਾ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਲੱਕੜ ਦੀ ਖਪਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਟ੍ਰੇਅ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਸੁਆਹ ਨੂੰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਟੈੱਕ-ਰਵਾਇਤੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਲੱਕੜ ਦੀ ਅਰਥੀ ਉੱਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਤੇ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਟੋਟਾਈਪ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਚੀਮਾ ਬੁਆਇਲਸਰ ਲਿਮਿਟਿਡ ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (ਐੱਮਡੀ) ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ‘ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਜੇ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਪਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ–ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਲੱਕੜਾਂ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਬੋਝ ਨਹੀਂ ਝੱਲ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਿਉਂਕਿ ਪੋਰਟੇਬਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਬੰਧਿਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਵੀ ਲਿਜਾਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਸਕਾਰਾਂ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।
