ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, (ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ): ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀ.ਏ.ਯੂ.) ਵਿਖੇ “ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਪ੍ਰਭਾਵ, ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ” ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਤਿੰਨ ਰੋਜ਼ਾ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੀਏਯੂ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਰਿਸਰਚ ਬੋਰਡ (ਐਸਈਆਰਬੀ), ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਲਗਭਗ 1251 ਪ੍ਰਤੀਭਾਗੀਆਂ, ਆਈ.ਸੀ.ਏ.ਆਰ. ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ, ਸਿੰਜਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਐਨ.ਜੀ.ਓਜ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਯੂ.ਐੱਸ.ਏ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕਰਵਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਹੀ 580 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਿਖਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਨਵਤੇਜ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਖੋਜ, ਪੀਏਯੂ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ ਇਸ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ, ਪੀਏਯੂ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਇਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਦਿ੍ਰਸ਼ੀਕੋਣ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ਤੇ ਵਾਪਰੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੌਸਮੀ ਗੜਬੜੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ। ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਡਾ ਬੈਂਸ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ’ ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਏ ਬਿਨਾਂ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।” ਡਾ. ਐਸ ਸੀ ਭਾਨ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ, ਭਾਰਤ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਵਧੇਰੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ, ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਜਿਹੀਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਚ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਉ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਮੌਸਮ ਅਧਾਰਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸਵਾਗਤੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਡਾ: ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਕੌਰ, ਮੁਖੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਹਾ “ਗਰੀਨ ਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦਾ ਵਾਧਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਰਟ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਲਈ ਇਕ ਮਜਬੂਤ ਗਿਆਨ ਵੰਡਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ।
ਪਹਿਲੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਐਸ ਐਸ ਹੁੰਦਲ, ਮੁਖੀ (ਰਿਟਾ.), ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਸਮਾਰਟ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਹਾਈ ਹੋਵੇਗਾ।
ਡਾ. ਕੇ. ਕੇ. ਸਿੰਘ, ਐਗਰੋਮੈਟ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ‘ਜੀ’, ਭਾਰਤ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ “ਮੌਸਮ ਦੇ ਜੋਖਮ ਮੁਲਾਂਕਣ” ਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਡਾ: ਵਿਨੈ ਸਹਿਗਲ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿ ੋਡਟ ਆਫ਼ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਰਿਸਰਚ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ “ਮੌਸਮ ਦੀ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਅਤਿ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ” ਅਤੇ ਡਾ. ਆਰ ਐਸ ਸੇਤੀਆ, ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਐਸਈ, ਪੰਜਾਬ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਸੈਂਟਰ, ਪੰਜਾਬ, ਅਤੇ ਡ੍ਰਾਇਲੈਂਡ ਐਗਰੀਕਲਚਰ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਖੋਜ ਇੰਸਟੀਚਿ ਦੇ, ਪਿ੍ਰੰਸੀਪਲ ਸਾਇੰਟਿਸਟ, ਡਾ. ਏਵੀਐਮ ਸੁੱਬਾ ਰਾਓ ਨੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ “ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਅਤੇ ਜੀਆਈਐਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ” ਅਤੇ “ਫਸਲੀ ਮਾੱਡਲਾਂ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ” ਬਾਰੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ।
ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਕੋਰਸ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ, ਨੇ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਸਮਾਰਟ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪਹੁੰਚ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਕੇ ਕੇ ਗਿੱਲ, ਐਗਰੋਮੀਓਟੋਲੋਜਿਸਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਸਿੱਧੇ, ਅਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੌਸਮ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਸਿੱਝਣ ਲਈ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥ ਕਰਨ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਦੱਸਿਆ।
